YAŞLI TÜKETİCİLER PAZARI VE TARAFLARA ÖNERİLER

Prof. Dr. Müberra Babaoğul

Yaşlanma doğumdan ölüme kadar bir büyüme ve gelişme sürecidir. Yaşlılık ise doğal seyreden yaşam sürecinde doğum ile ölüm arasındaki en son aşamadır. Başka bir deyişle yaşlılık zaman faktörüne bağlı olarak kişinin değişen çevre koşullarına uyum sağlama gücü ve organizmanın dış ve iç etkenler arasında denge sağlama potansiyelinin azalması böylece yaşlanma ile ölüm olasılığının yükselmesidir.

Yaşlılık kuşkusuz göreceli bir kavramdır ve kesin rakamlarla ifadelendirmek oldukça güçtür. Ancak hücre ve dokulardaki yaşlanma (biyolojik yaşlanma) dikkate alınarak 60-74 yaş arası yaşlılık dönemi olarak kabul edilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ nün 1963 yılında Kiev’de düzenlediği ve Yaşlıların Sağlık Sorunlarını ele alan bir toplantıda kronolojik olarak yaşlılık; Orta yaş (45-59 yaş) Yaşlılık (60-74 yaş) İleri yaşlılık (75 + yaş)

şeklinde üç aşamada açıklanmıştır. Birleşmiş Milletler tarafından da 60 yaş yaşlılığa geçiş yaşı olarak kabul edilirken, ülkemizde ve gelişmiş ülkelerdeki çalışmalarda emeklilik ve yaşlılık kavramları iç içe olup birlikte ele alınmaktadır ve sıklıkla kullanılan yaşlılık sınırı 65 yaştır.

Dünyada ve aynı zamanda ülkemizde toplam nüfus içerisinde yaşlı nüfus oranı giderek artmaktadır. Avrupa Toplulukları İstatistik Bürosu Eurostat’ın 2004 yılı verilerine göre, her 6 AB vatandaşından biri 65 yaş ve üstünde bulunmaktadır. 2030 yılında Avrupa nüfusunun dörtte birini yaşlıların oluşturacağı öngörülmektedir. ABD Nüfus İstatistik Bürosu’nun 2002 yılı verilerine göre, Amerika’da 50 yaş üstü nüfusun 76 milyon olduğu belirtilmektedir. 2015 yılında bu yaş grubunun ülke nüfusunun %2,5’ini oluşturacağı düşünülmektedir. 50 yaş ve üstü kesim şu anda 1.6 trilyon dolarlık alım gücüyle ABD’deki en büyük tüketici grubu olarak görülmektedir. Ülkemizde ise Nüfus ve Vatandaşlık İşler Genel Müdürlüğü’nün 2003 tarihli verilerine göre; 65 yaş ve üstü nüfus genel nüfusun %8’ini oluşturmaktadır. Yani Türkiye’de yaklaşık 6 milyon yaşlı bulunmaktadır. Ancak bundan 10 yıl sonra yaşlı nüfusun oranının %11.4’ü bulacağı tahmin edilmektedir.

Yaşlı Tüketicilerin Talepleri

Dünyadaki hızlı değişimle birlikte yaşlı nüfusun artması, işletmelerin ürettiği ürün ve hizmetleri ve bunların pazarlama biçimlerini de değiştirmektedir. Bu değişimle birlikte farklı bir tüketici kitlesi ortaya çıkmakta ve yeni pazar fırsatları oluşmaktadır. İstatistiklere göre bugün dünya üzerinde yaşayan her 10 kişiden biri yaşlı yani 65 yaşın üzerinde bireylerdir. Günümüzde yaşlılar hayatlarını evlerine kapanıp televizyon izleyerek ya da örgü örerek geçirmemekte enerjisi yerinde, parası ve zamanı bol “yeni yaşlılar” önlerinde daha uzun yıllar olduğu bilinciyle hayatın tadını çıkarmaya çalışmaktadırlar. Bu açıdan bakıldığında, günümüzde 60 yaş ve üzeri grup yeni deneyimlere açık, gezip görmeyi seven, teknolojiyi takip eden, hobilere ve eğlenceye zaman ayıran bireyler olarak karşımıza çıkmakta ve pazarda yeni ve değişen fırsatlar oluşmaktadır

Yaşlılar Pazarında Değişen (Gelişen) Fırsatlar

• Alan Eğilimler Gelişen Uğraşlar
• Ev Kolaylığa ve boş zaman değerlendirmeye uygun Oyunlar, video, yemek pişirme ve ev işlerinde pratik yöntemler
• Sağlık Besleyici doğru yiyecek ihtiyacı ve egzersiz imkanı Evde bakım ve sağlıklı besinler
• Seyahat&Tatil Tatil zamanı değerlendirilen gelirler Deniz gezintisi ve turizm
• Mali Plan Emeklilik planlarında gereklilik geçmişe göre daha iyi gelir Kurumsal yatırım ve yeni iş sahaları
• Sağlık & Sağlığa Uygunluk
• Gençliği yeniden kazanma ve yaşlanmayı geciktirme
• Kozmetik, cerrahi vitaminler, deri tedavileri ve lensler
• Eğitim Kolej ve kolejlerin sayısının azalması, çocukların “nasıl” eğitileceği; daha uygun kitap ve videolar, öğrenmeye yönelik davranışlar.
• Yaşlılar arasında yardımlaşma, daha iyi eğitilmiş tüketiciler.

Demografik değişime bağlı olarak yaşlı tüketiciler için gelecekte ortaya çıkabilecek önemli pazar fırsatları ve talepler şöyle özetlenebilir:

Sağlık:

65 yaş ve üstündeki kişilerin yaklaşık % 80’inin en az bir kronik rahatsızlığı vardır. Bu hastalıklar daha çok eklem rahatsızlığı, yüksek tansiyon, işitme ve görme yetersizlikleri ve kalp rahatsızlıkları şeklinde sıralanabilir. Sağlık sorunu olan kişiler gelecekte özel sağlık hizmetleri, emeklilikte evde bakım ve sağlık araç gereçleri açısından iyi pazar fırsatları sunabilir. Gelecekte yaşlı tüketici sonsuza dek sağlıklı olmak isteyecek; Yaşlı tüketicilerin, arabalarını yılda bir kez servise götürür gibi, teşhis amaçlı düzenli kontroller yaptırmak için belli bir ücret ödeyecekleri sağlık bakım tesisleri olacak ve hafif yiyecek, düşük kalorili içecek, ev egzersiz aletleri, vitamin, güzellik ve cilt bakım kozmetiklerine talep artacaktır. Onları daha genç ve sağlıklı gösterecek her şeye talep artacaktır.

Konut:

Yaşlılıkla birlikte kişinin sosyal, ekonomik, psikolojik ve fiziksel gereksinimleri de değişmektedir. Özellikle fiziksel hareketlerinin yavaşlaması ve azalması konut koşullarında özel talepleri ortaya çıkaracaktır. Yaşlılık döneminde olan bir aile veya kişinin konut ihtiyacı daha genç aile veya kişilerin ihtiyaçlarından farklıdır. Yaşlıların bu dönemdeki ekonomik şartları, sağlık durumları, zamanlarının çoğunu evde geçirmeleri, bağımsız ve yalnız olarak yaşamak istemeleri gibi nedenlerle gelecekte daha küçük kullanışlı, tek katlı ve daha konforlu ve fiziksel değişimlerine uygun donanımlar ve emniyet tertibatlarına sahip konutlara ihtiyaç duyacaklardır.

Eğlence:

Gelecekte insanlar, ister çalışma olsun, ister alışveriş ya da tüketim, yaptıkları her işte eğlenmek isteyeceklerdir. Özellikle yalnız yaşayan ve boş zamanı olan yaşlı tüketiciler seyahat ve eğlence sektöründe yeni pazar fırsatları ve talep yaratacaklardır.

Medya:

Avrupa ve Amerika’da bir grup medya günümüzün aktif yaşlılarının hayat tarzları hakkında yayınlar yapmaya başlamıştır. Hatta televizyon bunun için en önemli araçtır. Çünkü yaşlılar onu topluma açılan bir pencere olarak görmektedir. Yaşlılar diğer ev halkından %60 daha çok televizyon seyretmekte, haber ve günlük olaylara daha çok önem vermektedirler. Bu noktadan hareketle; medya sektörü hedef alınan demografik yapıyı bilerek ürün ve hizmetlerle ilgili özel gruplara yönelik yayınlar yapmalıdır. Özel ilgi alanlarına yönelik dergiler ve gazeteler ve haberler çıkarmalıdır. Gelecekte yaşlı pazar bölümüne yönelik özel dergiler, gazetelerde haberler ve özel televizyon programlarına talep daha da artacaktır.

Ulaşım:

Yaşlı tüketiciler için, toplu taşıma araçları bağımsızlık, hareket serbestliği ve uygunluk sağlayamadığı için ulaşımda özel araçlar önemlidir. Bu nedenle gelecekte yaşlı tüketiciler için (kolay kullanılan, kapı kolları kolay açılan, düğmeleri rahat görülebilen vs.) özel araçlar üretilebilir ve bu tip araçlara talep artabilir.

Mali Sektör:

Yaşlı tüketicilerin alış verişlerinde dikkat ettikleri en önemli faktörlerden biri güvendir. Alış veriş yaptıkları kişi veya kuruluşa güvenmek isterler. Bu nedenle, özellikle sahip oldukları para, hisse senedi, tahvil gibi kıymetli değerlerini emanet edebilecekleri güvenilir kişi ve kuruluşlara ihtiyaç duyacaklar ve bunu talep edeceklerdir.

Yaşlı Tüketicilerin Sorunları

Bugüne kadar ülkemizde tüketici konusunda yapılan araştırmalar çoğunlukla genç tüketiciler üzerine yoğunlaşmaktadır. Dünyada ve ülkemizde yaşanan demografik değişimler dikkate alındığında, yaşlı pazar bölümüne yönelik bilimsel çalışmaların gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Özellikle yaşlılık döneminde önem kazanan ve incelenmesi gereken konulardan biri de, yaşlıların satın alma sırasında karşılaştıkları sorunlardır. Çünkü yaşlılar pazardaki tutumları, görüşleri ve deneyimleri ile nüfusun diğer bölümleri kadar değişiklik gösteren, tüketim kararlarını kendileri veren bireylerdir.

Ancak yaşlılar;

Bir yandan ortaya çıkan fiziksel gücün ve bağışıklığın azalması, duyuların zayıflaması ya da kaybı, mafsal romatizması nedeniyle el, parmak ve eklemlerin rahat hareket ettirilememesi, felç, doku sertleşmesine bağlı olarak hareketlerde meydana gelen yavaşlama ve bu nedenle bir işi yapmak için gereken hareket sayısının artması ile zihinsel süreçlerde meydana gelen algılama, kavrama ve koordinasyonda güçlükler vb. sağlık sorunları nedeniyle günlük yaşam aktivitelerini yerine getirirken zorlanabilmekte ve çevrelerine daha bağımlı hale gelmektedirler. Diğer yandan da, bu dönemde yaşlıların işten ayrılmaları ve emeklilik dönemine girmeleri ile birlikte gelir düzeyleri diğer yaşam dönemlerine göre düşmektedir. Bu durum fiziksel ve zihinsel yetersizliklerinin yanı sıra, piyasada üretilen çok çeşitli mal ve ürün arasından seçim yapmalarını ve uygun fiyatta, kaliteli ürün, bulabilmelerini de zorlaştırmaktadır. Ayrıca üreticilerin, yaşlıların vücutlarında olan değişiklikleri ve ihtiyaçlarını dikkate almadan üretim yapmaları, mağaza içi düzenlemeler de bu değişikliklerin dikkate alınmaması ile mağaza personelinin tutum ve davranışları da yaşlıların giyim, gıda, dayanıklı tüketim malları vb. çeşitli mal ve hizmetleri satın alırken, farklı sorunlarla karşılaşmalarına neden olabilmektedir. Karşılaşılabilecek bu sorunlardan bir çoğu tüm yaş grupları için söz konusu olmakla beraber, yaşlıların özel durumları nedeniyle onlar için daha fazla önem kazanmakta olup, diğer tüketici gruplarına göre de daha fazla sorun yaşamaktadırlar.

Gıda Maddelerini Satın Alırken Karşılaştıkları Sorunlar

Yaşlılıkta yaşam kalitesinin arttırılması ve sağlıklı yaşamın sürdürülmesinde beslenme önemli bir role sahiptir. Fakat yaşlı bireyler gıda maddelerini satın alırken, çeşitli sağlık sorunları ve fiziksel yetersizliklerin ortaya çıkması, pazara sunulan gıda maddeleri hakkında yeterli bilgiye sahip olamama gibi nedenlerle; istedikleri özel diyet ürünlerini veya markaları bulamamakta, aradıkları gıda maddelerini bulsalar bile çok çeşitli olması nedeniyle kalitesini ve güvenirliğini ayırt etmekte zorlanabilmektedirler. Ayrıca yaşlılar farklı sağlık sorunları nedeniyle büyük ebatlardaki gıda maddelerini taşımakta ve ambalajlarını açmakta, alt raflardan veya donduruculardan gıda maddelerini alırken uzanmakta, eğilmekte, etiket bilgilerinin (üretim ve son kullanma tarihi, gıda maddeleri hakkındaki bilgiler, içerikleri, kullanım şekli, saklama koşulları vb.) açık, anlaşılır ve büyük harflerle yazılmamış olması nedeniyle okumakta güçlük çekebilmektedirler.

Giyim Eşyalarını Satın Alırken Karşılaştıkları Sorunlar

Vücutlarındaki fiziksel değişiklikler nedeniyle pek çok yaşlı, işlevsel olmasının yanında vücutlarına uyan, kullanımı rahat ve şık kıyafet bulmakta oldukça zorlanmaktadır. Çünkü günümüzde pazara daha çok genç insanların tercihleri doğrultusunda standart ölçü ve modellerde giyim eşyaları sunulmaktadır. Bu durumda yaşlı bireyler, istedikleri renk, ölçü, ve modelde giyim eşyası bulamamakta, mevcut olan giyim eşyalarını satın alırken ise fiziksel hareketlerdeki yetersizliklerinden dolayı kolay giyinip çıkarmada güçlük çekebilmektedirler. Tüm bunların yanı sıra giyim eşyaları üzerindeki etiket bilgilerinin yaşlıların okuyabileceği şekilde büyük harflerle yazılmaması, fiyatlarının yüksek olması ve özel indirimlerin yapılmaması yaşlıların giyim eşyası satın alırken karşılaştıkları diğer sorunlar arasında yer almaktadır.

Dayanıklı Tüketim Mallarını Satın Alırken Karşılaştıkları Sorunlar

Yaşlı bireylerin hayatı kolaylaştıracak, pratik ve rahat kullanılabilir araçlara diğer insanlara oranla daha fazla ihtiyaçları vardır. Çünkü yaşlılık döneminde yalnız veya eşi ile birlikte yaşayan yaşlılar; temizlik yapma, çamaşır yıkama, yemek hazırlama vb. günlük faaliyetlerini yerine getirirken fiziksel yetersizlikler ve olabilecek çeşitli sağlık sorunları nedeniyle zorlanabilmektedirler. Bu nedenle basit düzeneklere sahip, kullanımı, bakımı ve temizlenmesi kolay ve emniyetli olan yardımcı araçlara ihtiyaç duyabilmektedirler. Fakat ihtiyaç duyulan araçların kullanım mekanizmalarının karmaşık olması, kolay alınabilecek, tutulabilecek, daha az güç ve hareketle kullanılabilecek şekilde alet ve araçların dizayn edilmemesi, etiket bilgilerinin büyük harflerle yazılmaması, ürün kullanımı hakkında gerekli bilgileri içermemesi yaşlıların bu araçları kullanırken güçlük çekmelerine ve günlük faaliyetlerini yerine getirirken zorlanmalarına neden olabilmektedir.

Mağaza Düzenlemeleri İle İlgili Karşılaştıkları Sorunlar

Pazarlama faaliyetlerinin önemli bir bölümünü oluşturan mağaza içi düzenlemeler yaşlı bireylerin satın alma sırasında çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalmalarına sebep olan önemli faktörler arasındadır. Örneğin, mağazanın çok büyük olması, merdivenlerin çok dik ve dar olması, tırabzanlarının olmaması, yürüyen merdiven ve asansörlerin düzenlenmemesi, yaşlıların yorulduklarında dinlenebilecekleri alanların ve odaların oluşturulmaması, yaşlılar için düzenlenmiş özel bölümlerin ve satın aldıkları eşyaları koyabilecekleri yerlerin olmaması, her bölümde yaşlılar için ayrı ödeme kasalarının yerleştirilmemesi, mağaza içinde tuvaletlerin olmaması veya uzak olması, giyinme kabinlerinin dar ve aydınlatmasının yetersiz olması, kabinlerdeki elbise asma yerlerinin çok yüksek olması nedeniyle rahatlıkla uzanamama, tezgah ve rafların gereğinden fazla yüksek veya alçak olması, kapıların rahatlıkla açılıp kapanmaması, ağır alışveriş arabalarını itmekte zorlanma, ürünlerin yerlerini gösteren işaretlerin bulunmaması veya yeterince açıklayıcı olmaması, mağaza personelinin ilgili sabırlı ve nazik olmaması, bir ürün hakkında bilgi istendiğinde personel tarafında yeterli açıklamaların yapılmaması ve ürünlerin yerlerinin gösterilmemesi, personelin yaşlıların satın aldıkları ürünleri taşımalarına yardımcı olmaması ve yaşlıların görme, işitme, zor hareket etme vb. sağlık sorunlarının dikkate alınmaması, yerlerin parlak ve kaygan olması nedeniyle düşme tehlikelerinin yaşanabilmesi gibi birçok faktör yaşlıların satın alma sırasında karşılaştıkları mağaza içi sorunlar arasında yer almaktadır.

Tüm bu sorunlar göz önüne alındığında yaşlılıkta bağımsız yaşama isteğini karşılayabilecek ve yaşlılığı “düşkünlük” “yetersizlik” “mutsuzluk” duygularından arınmış olarak hayatın daha huzurlu geçirilebileceği bir dönem olmasını sağlamak için verilebilecek öneriler şöyle özetlenebilir:

Üretici ve Satıcılara Öneriler:

• Üretici ve satıcılar; yaşlı bireylere yönelik pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirirken rahatlık, güvenlik, uygunluk, sosyal değerlerle bağdaşma gibi faktörleri göz önünde bulundurarak, bu grubun ihtiyaçlarına, mal ve hizmet taleplerine yönelik üretim, pazarlama ve satış teknikleri uygulamalıdırlar.
• Yaşlı bireylerin satın alma sırasında zorlanmaması için mal ve ürünler üzerindeki etiketlerin mutlaka açık, anlaşılır ve okunaklı harflerle yazılmış olması gereklidir.
• Fiyat etiketleri yaşlıların kolaylıkla görebilecekleri ve rahatlıkla okuyabilecekleri yerlere konulmalıdır.
• Yaşlı bireylerin fiziksel özellikleri, rahatsızlıkları ve tercihleri dikkate alınarak; rahat giyilip çıkarılabilen, kullanımı kolay, bedenlerine uygun, istenilen renk ve modelde giyim eşyaların pazara sunulmalıdır.
• Yaşlı bireyler farklı sağlık sorunları nedeniyle özel diyet ürünlerine ihtiyaç duyabilmektedir. Yaşlıların bu ihtiyaçlarını karşılayacak ürünlerin üretimi ve piyasaya sunulması teşvik edilmelidir.
• Yaşlıların fiziksel rahatsızlıkları göz önünde bulundurularak ürünlerin, kolay taşınabilecek şekilde ve gramajı az olan paketler halinde ambalajlanması sağlanmalıdır.
• Yaşlıların daha az güç sarf ederek ve zorlanmadan kullanabilecekleri, basit düzeneklere sahip araçlar dizayn edilmelidir.
• Yaşlıların alışverişi daha rahat ve zorlanmadan yapabilmeleri için, mağaza içinde; havalandırma ve aydınlatmanın yeterli olmasına, zeminin kaygan ve parlak olmamasına özen gösterilmelidir.
• Yaşlı bireyler sağlık sorunları ve fiziksel hareketlerindeki zorlanmalar nedeniyle daha çabuk yorulmaktadırlar. Bu durum göz önünde bulundurularak mağaza içinde çeşitli bölümlerde dinlenme alanları oluşturulmalıdır.
• Yaşlı bireylerin rahat hareket etmeleri için kutular, özel tezgahlar, raflara ürün götürmede kullanılan arabalar ve bölümlerde bulunabilecek vb. eşyaların ortalıkta bırakılmamasına özen gösterilmelidir.
• Tezgah ve raflar yaşlıların zorlanmadan rahatlıkla uzanabilecekleri yükseklikte olmalıdır. Çok sayıda mal ve ürün üst üste konmamalı, ağır ürünler mümkün olduğunca rahatlıkla uzanılabilecek ve alınabilecek şekilde yerleştirilmelidir.
• Mal ve ürünlerin yerlerini gösteren işaretlerin kolaylıkla görülebilecek ve uzaktan rahatlıkla okunabilecek şekilde hazırlanması gereklidir.
• Mağaza içinde yaşlı bireylerin giyim eşyalarını rahatlıkla deneyebilmeleri için giyinme kabinlerinin; rahatlıkla hareket edebilecek genişlikte ve oturma yerlerinin planlanmasına, elbise asma yerlerinin rahat uzanılabilecek yükseklikte olmasına ve yeterli aydınlatmanın sağlanmasına dikkat edilmelidir.
• Yaşlılar için özel bölümler ve ayrı ödeme kasaları düzenlenmelidir.
• Yaşlı bireylerin mağaza içinde rahatlıkla alışverişlerine devam edebilmeleri için, satın aldıkları eşyaları koyabilecekleri düzenlemeler yapılmalıdır.
• Mağaza içinde tuvaletler yaşlıların rahatlıkla ulaşabilecekleri yerlerde düzenlenmelidir.
• Satın alma sırasında yaşlılar herhangi bir sorunla karşılaştıklarında (örneğin; raftan ürün almak gerektiğinde, satın alınan eşyaların taşınmasında, ürünlerin yerleri bulunamadığında vb.) mutlaka mağaza personelinin yardımcı olması sağlanmalıdır.
• Yaşlı bireyler satın alma sırasında gereksiz yere bekletilmemelidir.
• Mağaza personelinin, mal ve ürünler hakkında bilgi sahibi olması, yaşlıların fiziksel ve psikolojik ihtiyaçları konusunda eğitilmiş olması, güler yüzlü ve saygılı davranması yaşlıların daha rahat bir alışveriş yapmalarını sağlayacağından bu konuya özen gösterilmelidir.
• Yaşlıların rahatlıkla mağazalara gitmelerini ve alışveriş yapmalarını sağlama için, onları evlerinde veya evlerine yakın bir yerden alabilecek ve tekrar evlerine bırakacak ulaşım hizmetleri mağazalar tarafından düzenlenmelidir.
• Yaşlılar için piyasaya mevcut olan ve yeni çıkan ürünler hakkında tanıtıcı programlar yapılmalı ve bilgi verilmelidir.
• Ülkemizdeki yaşlı grubun antropometrik ölçüleri belirlenerek gerek giyim eşyaları, araç-gereçler, gerekse fiziksel çevre düzenlemeleri konusunda belirli standartlar oluşturulmalı ve bu ölçümlere yönelik araştırmalarda, belli zaman dilimleri içinde tekrar edilmelidir. Üretici ve satıcılarında bu araştırmalardan elde edilen antropometrik ölçümleri göz önünde bulundurarak yaşlı bireylerin istek ve ihtiyaçlarına yönelik üretim ve düzenlemeler yapılmalıdır.
• Pazarlama stratejilerinin geliştirilmesi sürecinde yaşlı pazar bölümüne yer verilmelidir ve ülkemizde bu pazar bölümüne yönelik bilimsel çalışmalar yaygınlaştırılmalıdır.
• Yaşlı tüketiciler için güven duygusu çok önemlidir. Bu nedenle risk almak istemezler. Yaşlı tüketicilere yönelik olarak finans, sigorta, yatırım, sağlık ve ev bakım hizmetleri konusunda çalışmalar yapılmalıdır.
• Yaşlı tüketiciler genellikle emekli oldukları için alışveriş ve diğer faaliyetler için daha fazla zamana sahiptirler. Bu durum dikkate alınarak, hedef alınan yaşlı pazar bölümüne yönelik olarak (özellikle emekli kesime) boş zaman değerlendirme fırsatı sunabilir. Örneğin yaşlıların alışveriş yaptığı sabah saatlerinde onların ihtiyaçlarına uygun ürün ve hizmetlerde indirimler yapılabilir.
• Yaşlı tüketicilere yönelik en etkili kitle iletişim aracı televizyondur. TV’de yaşlı tüketicilere yönelik eğitici ve bilgi verici programlar yapılabilir.
• Yaşlıların fiziksel açıdan hareketleri yavaş ve sınırlı olduğu için ürün ve hizmet geliştirilirken karmaşık olmayan, kullanımı kolay, taşıması kolay ürünler geliştirilmelidir.
• Yaşlı tüketicilere yönelik uygun fiyat, ürün güvencesi, kullanım kolaylığı (yürümekte zorlananlar için tekerlekli sandalye veya yürüyen merdivenler) park ve dinlenme alanları gibi ekonomik ve sosyal olanaklar sunulmalıdır. Diğer taraftan çalışanlar iyi davranmalı ve onlara iyi ilişkiler kurmalıdırlar. Çünkü yaşlılar kişisel ilişkilere büyük önem vermektedirler.
• Yaşlıların alışveriş yapmaya eğilimleri olan ve ön plana çıkan torunlara ve çocuklara hediyedir. Buna yönelik yani torunlara ve çocuklara yönelik hediyelik eşyalar en uygun şekilde onlara sunulmalıdır.
• Yaşlı tüketicilerinde demografik özelliklerine bağlı olarak tercih ettikleri ürün ve hizmetler farklılık göstermektedir. Bu nedenle farklı tüketiciler için farklı ürün ve hizmet grupları geliştirilmelidir.
• Yaşlıların yaşlarına, yaşam tarzlarına ve psiko-sosyal özelliklerine göre pazar bölümleri oluşturulmalı ve buna yönelik pazarlama stratejileri geliştirilmelidir. Örneğin; kullanımı kolay (fiziksel yetersizlikleri nedeniyle) ve basit, renkleri canlı (görme güçleri zayıf olduğu için) ürünler geliştirilerek bunlar kısa ve anlaşılır reklamlarla tanıtılmalıdır.

Yaşlı Tüketicilere Öneriler:

• Marketlerin ve alışveriş merkezlerinin yoğun olmadığı, hafta içi uygun saatlerde alışveriş yapmak tercih edilmelidir.
• Alışverişe giderken mevsim şartlarına uygun rahat bir kıyafet ve ayakkabı kullanmaya özen göstermelidirler.
• Ulaşımı kolay, evlerine yakın market ya da alışveriş merkezlerini tercih etmelidirler.
• Ağır market çantalarını taşımaktan kaçınmalı, gerekirse evlerine kadar servis hizmeti veren market ya da alışveriş merkezlerini tercih etmelidirler.
• Daha sık ve daha az satın almalıdırlar.
• Unutkanlık durumlarını göz önünde bulundurarak, alışverişe çıkmadan önce bir alışveriş listesi hazırlamalıdırlar.
• Alışveriş sonrasında değiştirme ya da malın ayıplı olması halinde yasal haklarını kullanabilmeleri açısından mutlaka fiş veya fatura talep etmelidirler.
• Gerekli durumlarda mağaza çalışanlarından yardım ve bilgi talep etmelidir.
• Giyim eşyası satın alırken mutlaka denemelidirler.
• Ürün ambalajlarında verilen bilgileri okumalı ve son kullanma tarihlerini kontrol etmelidirler
• Kasalarda verilen para üstü dikkatle sayılarak kontrol edilmeli, eğer gerekiyorsa yakınlarından biri refakatinde alışverişe çıkılmalıdır.
• Yaşlı tüketiciler özellikle kapıdan satışlarda satıcılar tarafından kolaylıkla kandırılmakta ve mağdur olmaktadırlar. Bu nedenle kapıdan alışveriş yapmaktan kaçınmalıdırlar. Kapıdan satış yoluyla aldıkları bir ürünü teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içerisinde hiçbir gerekçe göstermeden reddetme haklarının olduğunu ve bu süre içinde hiçbir şekilde ödeme yapmak zorunda olmadıklarını bilmelidirler. Satış sözleşmesinde; malın veya hizmetin teslim tarihinin, vergiler dahil peşin satış fiyatının, mal veya hizmetin nitelik ve niceliğine ilişkin açıklayıcı bilgilerin, cayma hakkını kullanmak istediğinde, bu bildirimi yapacağı yerin açık adresinin olup olmadığını kontrol etmelidirler.
• Yaşlı tüketiciler, satın aldıkları ürünlerle ilgili bir sorun yaşadıkları zaman genellikle mağaza ile uzlaşma yoluyla sorunlarını çözmeye çalışmakta ve bazı durumlarda haksızlığa uğramaktadırlar. İlçe kaymakamlıklarında faaliyet gösteren “Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri” kanalıyla haklarını aramalıdırlar. Hakem Heyetlerine şikayet konusunu içeren yazılı bir dilekçe ve konuya ait belgelerle (fatura, satış fişi, garanti belgesi, sözleşme vb.) ücretsiz olarak başvurabilirler. Aynı zamanda 4822 Sayılı Kanun ile Değişik 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da belirtilen hakları konusunda da bilgi sahibi olmalıdırlar.
• Yaşlı tüketiciler, duyularının zayıflaması ya da görme yetersizlikleri nedeniyle satın alma sırasında üründeki ayıbı çoğu zaman fark edememektedirler. Malın ayıplı olduğunu kullanmaya başlamadan önce anladıkları takdirde, teslim aldıkları tarihten itibaren 30 gün içerisinde satıcıya şikayetlerini iletmelidirler.
  
  Bu durumda 4 seçimlik haklarından birini kullanabilirler: Bu haklar;
  
  
  1. Ödedikleri bedelin iade edilmesini,
  2. Malın ayıpsız olanıyla değiştirilmesini,
  3. Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirimini,
  4. Ücretsiz olarak tamir edilmesini talep edebilmedir..

*H.Ü. GEBAM Merkezi Tarafından Hazırlanan “Yaşlılıkta Kaliteli Yaşam” Adlı Yayından Alınmıştır.